گردشگری استان، افقها وچالشهای پیش رو

موضوع اهمیت گردشگری در فرایند توسعه استان و پرداختن به آن موضوع تازه ای نیست، به گونه ای که این مقوله در کنار صنعت و کشاورزی یکی از رئوس مثلث توسعه استان در نظر صاحبنظران و برنامه ریزان است. وجود بیش از 1400 اثر تاریخی از اعصار مختلف پیش از تاریخ تا دوران معاصر که برخی از آنها چون مجموعه تخت سلیمان تکاب و مجموعه کلیساهای طاطائوس مقدس ( قره کلیسا ) و زر- زر چالدران در فهرست جهانی یونسکو قرار دارند ، آثار فاخر ملی چون تپه باستانی حسنلوی نقده ،دژ بسطام قره ضیا الدین ، مجموعه بازار های تاریخی خوی و ارومیه ، نقش برجسته ساسانی خان تختی سلماس، کاخ موزه باغچه جوق ماکو ، گوردخمه فخریگاه مهاباد ، تپه قالایچی بوکان ، تپه ربط سردشت و هزاران اثر دیگر ،  طبیعت زیبا و چهار فصل استان با چهره ها و آثار مختلف چون دریاچه ارومیه ، چشمه ثریا ، جنگلهای پردانان ، آبشار شلماش ، کوه های مرتفع و... به همراه موقعیت مناسب مرزی و بین المللی به عنوان دروازه های ورودی  به ایران  ، مردم مهمان نواز همه و همه بخش اندکی از داشته های ما در صنعت گردشگری است .اما آیا دارا بودن این داشته ها ، تمام ابزار و لوازم جهت رشد صنعت گردشگری است ؟ که اگر اینچنین بود مسلما باید وضیت مان در این صنعت بسیار فراتر از وضعیت حاضر باشد ! و آیا آنقدر که حوزه صنعت و کشاورزی در استان از حمایت ها مادی و معنوی مدیران ارشد استانی برخوردارند ، صنعت گردشگری نیز برخوردار است؟
 

بدون شک توجه صرف به آمارهای ارائه شده از طرف برخی دست اندرکاران این حوزه در استان تا اندازه ای  قابل تامل است ، به نظر میرسد بخش اعظمی از این آمارها با تاکید بر عدد و رقم های ارائه شده توسط گمرکات استان در موضوع تردد مسافر خارجی و پایانه در مبحث مسافر داخلی استان است . سوال اینجاست که آیا هر کسی که از گمرکات استان وارد آذربایجان غربی شد را باید گردشگر نامید ؟ ویا باید هر شخصی که از ناو گان حمل نقل داخلی استان استفاده مینماید  در فهرست گردشگران استان به شمار آورد ؟ مسلما بسیارساده لوحانه است اگر صرفا این عدد و رقمها را پایه ای برای هدف گذاری ها و برنامه ریزی های این صنعت در استان به حساب آوریم ، که اگر اینگونه بود مثلا ضریب اشغال مراکز اقامتی استان میبایست بالای 90% در طول سال باشد که صد البته اینگونه نیست . اما چه راه کارهایی میتواند مارا ارتقاء این صنعت در استان یاری دهد.
1- مدیران آگاه ، برنامه ریزان خبره  : 

مساله بسیار مهم در حوزه گردشگری در هر نقطه از جهان بهره گیری از مدیران آگاه به مسائل و یا مشاوران وبرنامه ریزان خبره دراین حوزه است . با نگاهی به کشورهای موفق در این صنعت در میابیم مدیران آگاه و برنامه ریزان خبره نقش غیر قابل انکاری در تحول در این حوزه دارند به گونه ای که به نظر میرسد این مساله با توجه به تفاوتهای موجود در قواعد و نوع خاص نگاه به گردشگری علی الخصوص تاکید بر گردشگری تاریخی و طبیعی بسیار حیاتی به نظر میرسد . خوب به خاطر دارم یکی از مسئولین مستقیم در حوزه گردشگری استان که سالها به عنوان برنامه ریز در این حوزه به فعالیت میپرداخت در طول سی سال خدمت در این صنعت هیچگاه به دیدن تخت سلیمان نرفت و یا حتی برخی از فعالان و مدیران  حال حاضر این حوزه در استان توانایی نوشتن حتی متنی دو صفحه ای در خصوص جاذبه های گردشگری استانمان را ندارند .
2- تبلیغات صحیح و بازاریابی وسیع  :  
بی تردید یکی از مسائل مهم که امروزه مانع رشد گردشگری کشور مان در سطح بین المللی میگردد تبلیغات منفی خارجی و مناقشات سیاسی و سیاه نمایی علی الخصوص از سوی رقباست که اگر در راستای حل مسائل مورد اشاره توجه ای اعمال نگردد مثلما این صنعت با چالشهایی اساسی مواجه خواهد شد . از سوی دیگر کمبود هزینه های تبلیغاتی استان در سطوح ملی و بین المللی چون بهره گیری از ظرفیت های رسانه ، چاپ نقشه و کتابچه های معرفی جاذبه های گردشگری با توجه به ذائقه مخاطبین داخلی و خارجی و بازارهای هدف ، شرکت در جشنواره ها و نشستهای تخصصی گردشگری داخلی و خارجی  و توجه اساسی به تبلیغات اینترتی و وجود سایتهای قوی و جذاب و معرفی جاذبه ها و توانمندیها در فضای مجازی  از دیگر نیازهای اساسی صنعت گردشگری در استان است . در این حوزه متاسفانه استان آذربایجان غربی از داشتن تابلوهای معرفی جاذبه های گردشگری بین راهی و جاده ای به عنوان حداقل نیاز اولیه یک گردشگر نیز بی بهره است.
3- زیر ساختهای اقامتی ، پذیرایی  و خدمات : 

امروزه استان آذربایجان غربی مجموعا دارای 88 هتل ، مهمانسرا ومجتمع گردشگری با ظرفیت 1800 اتاق و بیش از 4000 تخت  و 49 دفتر خدمات مسافرتی و گردشگری میباشد که در سطح کشور دارای رتبه ای متوسط و تا اندازه ای قابل قبول به شمار می آید . نظارت دائم بر کیفیت خدمات ارائه شده ، استاندارد سازی و سطح بندی کارشناسی و آموزش و به آموزی کارکنان این مراکز با اصول تشریفات و پذیرایی  مسلما از ضروریت های اساسی در مراکز خدمات گردشگری به شمار می آید ، مسائلی که بجز در پاره ای از مراکز خدماتی که از مدیرانی به روز وفن سالار بهره میبرند در سایر مراکز کمتر به چشم میخورد. مساله دیگری که در این باب ضروری به نظرمیرسد حمایت  های مادی در راستای ارائه منابع مالی کم بهره و معافیتهای لازم علی الخصوص در بخش حامل های انرژی است .
4- امنیت: 

اهمیت این امر علی الخصوص با توجه به وجود مرز های مشترک با کشورهای خارجی در استان از الویت خاصی برخوردار است . واقعیت این است که گردشگر موجود بسیار ترسویی است به گونه ای که با حداقل تهدید نقاط دیگری را به عنوان مقصد سفر برمیگزیند و تا آخر عمر از حضور در محل مورد تهدید امتناع میورزد . موضوع ایجاد امنیت در این حوزه تنها به تهدیدهای نظامی باز نمیگردد ، توجه به وجود زیر ساختهای مناسب چون امنیت جاده های مواصلاتی ، خطوط پروازی و یا حتی امنیت روانی در برخوردهای اجتماعی نیز از این دسته اند .  
مسلما گردشگری استان با افقها و چالشهای مختلفی پیش روست ، مسائلی که به یکباره حل نمیشود و به برنامه ریزی و حمایت بیش از پیشی نیازمند است . حمایتی که در صورت عدم تحقق از سوی مدیران ارشد موجب فرصت سوزی اساسی این صنعت  دراستان خواهد شد، صنعتی که ظرفیتها و قابلیتهای بیشتری به نسبت آنچه اکنون شاهد آن میباشیم را داراست.