این مطلب با همکاری دکتر عاملی راد و دکتر رزمپوش به طور کامل در مجله عراق( IRAQ) 2024، انتشارات دانشگاه کمبریج، منتشر شده است.

کانی چرمو روستایی است در 35 کیلومتری شمال شهرستان دیواندره در استان کردستان که گورستانی همنام با روستا در فاصله نزدیکی از آن قرار گرفته است. بررسی آثار و اشیای غنی به دست آمده از این گورها شامل انواع ظروف سفالی، ظروف فلزی، مهرهای استوانه ای، اشیا و زیورآلات تزئینی، ارتیاط تجاری قوی این منطقه با امپراطوری آشور و تاثیرات فرهنگی قابل توجهی با اورارتوها را نشان می دهد...

این مطلب به طور کامل در مجله RES ANTIQUAE (RANT ) شماره بیست، XX(2023) با همکاری اسماعیل معروفی، عبیدالله سرخابی، آندریا سسارتی و روبرتو دان منتشر شده است.

کوه طرغه از جمله قلاع کوهستانی در جنوب استان آذربایجان غربی و در شهرستان بوکان به عنوان بلندترین کوه جنوب استان آذربایجان غربی به دلیل وضعیت صخره¬های طبیعی و توپوگرافی خاص آن در ادوار پیش از اسلام و در دوران اسلامی، به صورت مکرر به عنوان یک قلعه نظامی مورد استفاده قرار گرفته است. این کوه، در فاصله 22 کیلومتری غرب – شمال غرب شهرستان بوکان واقع شده و یکی از نکات جالب توجه، که اخیراً توسط نگارندگان شناسایی شده وجود دیوارهای دفاعی سنگی عریض و طویل در اطراف آن است که نشان از اهمیت استراتژیکی کوه طرغه و قلعه بودن آن در ادوار گذشته دارد. در سمت شمال – شمال غربی کوه و در دامنه مسطح آن، دو دیوار سنگی به موازات هم، و در سمت شرقی کوه طرغه نیز دیوار دفاعی طویل با ساختار معماری جالب توجهی، دامنه¬های قلعه را در این نواحی دور زده است. این دیوار دفاعی در مجموع نزدیک به دو و نیم کیلومتر طول دارد و یکی از طویل ترین دیوارهای دفاعی جنوب استان آذربایجان غربی محسوب می شود....

این مطلب به طور کامل در مجموعه مقالات کوتاه نوزدهمین گردهمایی سالانه باستانشناسی کشور ( نشر پژوهشگاه میراث فرهنگی 1401) منتشر شده است.

سوغان‌لو (پیرانشهر)، روستایی است از توابع بخش مرکزی شهرستان پیرانشهراستان آذربایجان غربی ایران. این روستا در دهستان پیران قرار داشته. محوطه سوغانلو در طی بررسی و شناسایی حوضه سد کانی سیب تحت عنوان گورستان سوغانلو مورد شناسایی قرار گرفت. این محوطه در 800 متری شمال غرب روستای سوغانلو ، 150 متری غرب رودخانه زاب کوچک و تقریبا در 2 کیلومتری شمال غرب بدنه سد کانی سیب ، بر روی یک تراس طبیعی واقع شده است. سطح محوطه زیر کشت غلات است. با توجه به ماهیت کاوش های نجات بخشی و زمان و هزینه های کم و لزوم به دست آوردن حداکثر اطلاعات از کاوش، استراتژی کاوش محوطه سوغانلو نیز بر همین اصل استوار گردید که در زمان محدود و با حداکثر توان از حفاری، بیشترین اطلاعات لازم به دست آید. برهمین اساس باتوجه به اینکه درفصل اول و دوم کاوش محوطه سوغانلو، سازه های معماری سنگی قابل توجهی مانند دیوارهای قطور،فضاهای معماری وبناهای الحاقی بدست آمد فصل سوم کاوش درراستا وادامه فصل اول و دوم و جهت مشخص نمودن ساختاراصلی معماری وگاهنگاری محوطه انجام شد. بنابراین کاوش درفصل سوم در بخشهای کاوش نشده محوطه (شمالی و شرقی) صورت گرفت. بدین صورت که شش ترانشه در امتداد هم مورد کاوش قرار گرفت و امتداد فضاهای معماری و بخش بیرونی سازه چهارگوش مستطیل شکل نمایان گردید که شامل بخشهای الحاقی و فضاهای سنگفرش ضلع بیرونی سازه مذکور بود...

این مطلب با همکاری پریسیلا ویتولو و روبرتو دان در مجله اوراسیاتیکا شماره 20( EURASIATICA)(2023) به طور کامل منتشر شده است.

https://edizionicafoscari.unive.it/it/edizioni/collane/eurasiatica/

داش تپه شامل چند محوطه تاریخی هزاره اول قبل از میلاد است که در حدود 20 کیلومتری شهر میاندواب در استان آذربایجان غربی قرار گرفته است. این محوطه های تاریخی به لحاظ قرار گرفتن در مسیر دو حکومت قدرتمند نیمه نخست هزاره اول قبل از میلاد یعنی ماناها و اورارتوها و به دست آمدن کتیبه تاریخی به خط میخی اورارتویی از یکی از آنها که به منوا شاه اورارتویی در حوالی اواخر سده نهم قبل از میلاد تعلق دارد دارای ارزش تاریخی بالایی است....

این مقاله در مجله (EAST AND WEST-VOL:63.2023) با همکاری دکتر دان به طور کامل منتشر شده است.

https://www.ismeo.eu/east-and-west

محوطه باستانی قلاتگاه در 15 کیلومتری شرق شهرستان اشنویه و 22 کیلومتری شمال غرب شهرستان نقده قراردارد. در هزاره اول قبل از میلاد دشت اشنویه و سولدوز بهم پیوسته محسوب شده و از حکمرانی واحدی که مرکز آن قلاتگاه بوده، تبعیت می کرده است. تاسیسات اورارتویی در حسنلو و عقرب تپه و گرده سوره و کانی کیسل و نالوس و غیره در این دو دشت پراکنده بوده است. قلاتگاه به عنوان محل کار و اقامت حکمران و فرمانده نظامی منطقه نقش اصلی را به عهده داشته است. کشور کوچک موصصیر )آردینی اورارتویی( در غرب اشنویه قرار داشته و در زمانهای ضعف دولت اورارتو تمایل به پیروی از دولت قدرتمند آشور داشته است...

این مطلب به طور کامل در شماره 18 نشریه وارتزک(ارمنستان-2022-صص 19-28) با همکاری هومن بخشایی به زبان ارمنی (ترجمه شاهن هوسپیان)منتشر شده است.

/https://raa-am.org/en/vardzk-no-18

فاز اول طرح پژوهش و مرمت موضعی و لایه برداری نقوش کلیسای گئورگ مقدس روستای هفتوان سلماس از طرف معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان غربی در مرداد و شهریور 1393 اجرا و در مدت دو ماه به انجام رسید. طی دو ماه فعالیت مستمر، دو ستون از چهار ستون اصلی کلیسا که در ضلع شرقی و نزدیک به فضای محراب بودند، با توجه به نشانه های وجود نقوش دیواری رنگی، مورد لایه برداری قرار گرفت. ستونها در زمانهای گذشته به وسیله اندود گچی، گچکاری شده بود که این اندود در بخشهایی از ستونها ریخته و در پس اندود، بقایایی از نقوش دیواری(فرسک) وجود دارد. بر این اساس طی دوماه ، سطوح گچی روی نقوش با ظرافت و احتیاط مورد لایه برداری قرار گرفت. در پایان کار، در اضلاع ستون یکم، چهار نقش و در اضلاع ستون دوم، چهار نقش و مجموعاً هشت نقش رنگی با نقوش انسانی، حیوانی و گیاهی و هندسی نمایان شد. در فاز دوم طرح که در سال 1397 توسط پیمانکار مربوطه به اجرا درآمد بخش های بیشتری از این نقوش نمایان گردید. نقوش به دست آمده در این فاز مطالعاتی به سه بخش قابل تقسیم بندی است...

تصویر روی جلد شماره 18 مجله وارتزک( بخشی از نقوش دیواری کلیسای هفتوان سلماس)

این مطلب با همکاری علی صدرایی به طور کامل در مجموعه مقالات رایت منصور، جشن نامه دکتر سید منصور سید سجادی( انتشارات پژوهشگاه میراث فرهنگی، سال 1401، به کوشش شاهین آریامنش) منتشر شده است.

کاروانسرای جمال آباد ارومیه یکی از بناهای مهم تاریخی این شهرستان است که علی رغم اهمیت فراوان تاکنون ناشناخته مانده و به درستی مورد بررسی و پژوهش قرار نگرفته و به دست فراموشی سپرده شده است. این بنا با الگوی پلان متفرقه، حیاط مرکزی و تعداد زیادی حجره در اضلاع شمالی، شرقی و غربی زمانی پذیرای مسافران زیادی بوده است. مصالح عمده آن خشت و گل بوده و به لحاظ نقشه نیز قابل مقایسه با کاروانسرای شاه عباسی جلفا و کاروانسرای شرکت نفت داخل شهر ارومیه است. این بنا یکی از حلقه های گم شده مسیر فرعی جاده ابریشم در شمال غرب کشور است که به همراه کاروانسرای سیمون مهاباد، کاروانسرای شرکت نفت، کاروانسرای 24 کیلومتری جاده سرو و کاروانسرای شهر خوی، اقامتگاههای احتمالی بین راهی محور فرعی B2 جاده ابریشم در شمالغرب و استان آذربایجانغربی است که از شهر مراغه شروع و پس از طی شهرهای میاندواب، مهاباد، ارومیه و سلماس به شهر خوی متصل و از آنجا یا از طریق محور خوی- ماکو به سمت نخجوان و پایتخت ارمنستان رفته و یا از طریق مسیر خوی - جاده قطور به سمت وان و قسطنطنیه امتداد می یافته است...

این مطلب با همکاری علی صدرایی به طور کامل در مجموعه مقالات رایت منصور،جشن نامه دکتر سید منصور سید سجادی( انتشارات پژوهشگاه میراث فرهنگی، سال 1401، به کوشش شاهین آریامنش) منتشر شده است.

پیرو گزارش اهالی روستای لوربالاجوق، مبنی بر وجود حفاری غیر مجاز در دامنه تپه تاریخی لوربالاجوق و به منظور بررسی وضعیت به محل عزیمت نمودیم. حفاری غیرمجاز در دامنه تپه، در محلی که منازل متروکه روستائیان احداث شده، منجر به نمایان شدن مقبره سنگی گردید که با استفاده از سنگهای لاشه ای و به صورت اتاقک چهارگوش مستطیلی احداث شده و به روی آن تخته سنگهای صاف و نسبتا بزرگی قرار گرفته است. مقبره دارای ورودی کم ارتفاعی در ضلع غربی است که ظاهراً در یک دوره یا دوره های متفاوت اجساد مرده یا مردگان را از طریق آن در مقبره قرار می دادند. وجود چنین مقابری در شمال ، شمالغرب و نواحی مرکزی کشور گزارش شده است. این مقابر عمدتاً به هزاره دوم و اول قبل از میلاد تاریخگذاری شده اند. در نوشتار حاضر به بررسی جزئیات این مقبره می پردازیم...

این مطلب به طور کامل در مجله RES ANTIQUAE (RANT ) شماره( XIX(2022) با همکاری روبرتو دان منتشر شده است. https://www.safran.be/en/proddetail.php?prod=RANT19_KHA

آثار صخره ايي موجود در روستاي خضرلو در 6 كيلومتري جنوب غرب شهرستان چالدران از توابع استان آذربايجان غربي يكي ار آثار شاخص دستکند صخره اي در شمالغرب ایران است كه كمتر مورد توجه پژوهشگران و محققان قرار گرفته است كه شامل قلعه و برشها و پلكانهاي صخره اي سطح محوطه و تونل دستکند پلکانی صخره ای است كه در منابع به نام قلعه حیدری معروف است و از آثار شاخص دوره اورارتوها در استان محسوب مي شود. در این بین تونل صخره ای دستکند مهمترین بخش مجموعه است که با پله های متعدد سنگی و پیچ و قوس هایی در دل صخره امتداد یافته است.يكي از معدود پژوهشگراني كه اين اثر را مطالعه و بررسي كرده پروفسور ولفرام كلايس آلماني است كه در سال 1975 ميلادي از اين قلعه و معماري صخره اي آن گزارشي تهيه كرده است. در این نوشتار ضمن توصیف و تشریح جزئیات این آثار و مقایسه تطبیقی با نمونه های مشابه، دلایل و کارکردهای احتمالی پیشنهادی ان را مورد ارزیابی قرار داده و ...

این مطلب با همکاری آناریتا بونفانتی و روبرتو دان در مجله انیستیتوی مطالعات ایرانی بریتانیا( IRAN)(2022) به طور کامل منتشر شده است

(https://doi.org/10.1080/05786967.2022.2082314)

این کمربند مفرغی از چند قطعه تشکیل شده برخی از این قطعات از بین رفته اند ولی فرم کلی و قطعات برجای مانده شامل 8 قطعه کوچک و بزرگ است که با کنار نهادن آنها فرم و نقوش کلی روی آن قابل تشخیص است. اطلاعات موجود این کمربند که تحت شماره 530 در دفتر ثبت اشیای توقیفی موزه ثبت شده بسیار محدود است. کمربند رسوب گرفتگی و خوردگی زیادی دارد. دورتا دور آن سوراخهایی با فواصل مشخص برای اتصال روی جنسی نرم مانند پارچه و یا چرم دارد. این کمربند 84 سانتی متر طول، 8/7 سانتی متر عرض و تقریبا دو میلی متر ضخامت دارد. انتهای آن به سگکی دایره ای شکل به قطر 5/5 سانتیمتر منتهی می شود. با وجود اینکه کمربند به شدت آسیب دیده و طی مرور زمان بخشی از نقوش آن محو شده است ولی با تمیز کردن آن توانستیم نقوش آن را تشخیص دهیم. کمربند از دو ردیف نقش کوچکتر تشکیل شده که در محل منتهی به سگک کمربند به یک ردیف بزرگتر تبدیل می شود. کل این دو ردیف شامل صحنه شکار بز کوهی به وسیله شیرها است که با حاشیه های تزئینی برای جدا شدن از یکدیگر ایجاد شده است. حاشیه های تزئینی در انتهای کمربند به دو گل روزت نیمه باز منتهی می شوند. تصویر بزرگتر منتهی به سگک کمربند شامل صحنه شکار یک بز است که از دو طرف به وسیله دو شیر مورد حمله قرار می گیرد. هر دو شیر به حالت حمله و خیز به روی دو پای خود ایستاده و در حال چنگ زدن به بز کوهی هستند. نقش گل روزت در زیر یکی از شیرها و همچنین نقش بز کوهی کوچکتری مابین پاهای بز کوهی بزرگتر نیز در نوع خود جالب توجه است...

این مطلب با همکاری مریم عباس زاده، آناریتا بونفانتی و روبرتو دان، به طور کامل در مجله( ARAMAZD, Vol.15 No. 1-2 (2021) منتشر شده است.

کمربند موجود در موزه ارومیه یکی از اموالی است که  در فهرست موزه ثبت شده است. این کمربند از جنس مفرغ ساخته شده و ابعاد آن به (سانتیمتر): طول 62، عرض 3/10، ضخامت 1/0 است در دو انتهای این اثر دچار شکستگی شده است. سطوح مختلف آن نیز در حدود 90% خوردگی و رسوب گرفتگی دارد. این اثر توسط اداره ی مواد مخدر شهرستان سلماس از قاچاقچیان آثار فرهنگی به دست آمده است . این کمربند در  دو بخش سوراخ هایی در لبه های عمودی دارد که ظاهراً برای نصب حلقه های سگک ایجاد شده است. در مجاورت لبه های افقی کمربند در دو بخش فوقانی و تحتانی آن ردیفی افقی از سوراخ-های ریز وجود دارد که برای الصاق بخشی چرمی به آن، ایجاد شده است. تزئینات سطح خالی کمربند در حدفاصل این دو ردیف سوراخ، شامل پانزده ردیف افقی موازی از نقاط برجسته نما است که در پنج باند سه تاییِ نسبتاً فشرده تقسیم شده اند...

این نوشتار به طور کامل در نشریه مطالعات باستان شناسی ایران( Iranian Journal of Archaeological Studies (IJAS)) Volume 11 (2021)- با همکاری روبرتو دان، آندریا سسارتی و آناریتا استفانیا بونفانتی منتشر شده است.

محوطه تاریخی دینخا تپه واقع در بخش مرکزی دشت اشنویه یکی از جالب ترین و در عین حال کم مطالعه ترین محوطه ها در حوزه ارومیه است. دینخا تپه، که در سال‌های 1966 و 1968 لایه نگاری شده و شواهدی از استقرار از عصر برنز میانه تا اوایل عصر آهن را نشان می‌دهد، و اغلب به محوطه شناخته‌شده‌تر حسنلو مرتبط می‌شود، که نشان می‌دهد دینخا تپه یک مرکز با تعاملات سیاسی خود است. اهداف مقاله حاضر چندگانه است. اولاً، ما قصد داریم شواهدی را ارائه دهیم که از این ایده حمایت کند که این دو مکان( حسنلو و دینخا) باید به‌عنوان نوعی «دولت-شهر» مستقل در نظر گرفته شوند. ثانیاً مایلیم تفسیر جدیدی از روابط بین دینخا تپه و دشت های بین النهرین ارائه دهیم و ثالثاً قصد داریم روشی غیر معمول برای تعاملات این مکان با دولت اورارتویی پیشنهاد کنیم.

این مطلب به طور کامل در مجله( Ancient Near Eastern Studeis,2021)n:58  باهمکاری پریسیلا ویتولو و روبرتو دان منتشر شده است.

Islam tape/Shah tape, An Enigmatic Site in the Miandoab Plain,Iran

اسلام تپه/شاه تپه روستایی است از توابع شهرستان میاندواب در جنوب استان آذریایجان غربی که دارای آثاری از هزاره اول قبل از میلاد شامل دخمه، برشهای صخره ای و از همه مهمتر تونل یا مغاره ای دست کند در دل صخره به عمق حدود 40 متر با 79 پله است که با جهت شمالی- جنوبی امتداد می یابد. در این نوشتار ضمن توصیف و تشریح جزئیات این آثار و مقایسه تطبیقی با نمونه های نواحی اطراف دلایل و کارکردهای احتمالی پیشنهادی برای این نوع مغاره ها همچون مخفیگاه، گریزگاه، محل مقدس عبادت، مدفن، محل تامین آب و غیره را بررسی و تاریخ نسبی ساخت آن را مورد ارزیابی قرار می دهیم.

این مقاله به طور کامل در مجله ایران( IRAN)، انیستیتوی مطالعات ایرانی بریتانیا (2022)منتشر شده است.

• https://doi.org/10.1080/05786967.2022.2037102

Typological Study of Metal Pins in Northwestern Iran Based on the Bayazid Abad (Bayazi Awa) Archaeological Assemblage Sheler Amelirad &Behroz Khanmohamadi

هدف این مقاله بررسی دسته بندی سوزن های به دست امده از بایزید اباد، آرامگاهی که حاوی تعداد زیادی زیور آلات شخصی از عصر مفرغ میانه دوم تا عصر آهن دوم است می باشد. تعداد زیادی از اشیا از این مقبره گروهی حفاری شدند: از تعداد120 سوزن، 47 سوزن ضامن دار و 73 سوزن با عنوان "انواع دیگر" تعریف شده اند. انواع سوزنهای موجود در بایزید آباد برای چنین محدوده کمی به طرز شگفت‌انگیزی متنوع است . پیش از کشف بایزید آباد، سوزن ‌های تاریخگذاری شده در سایر محوطه‌های شمال غربی ایران از نظر تعداد و تنوع بسیار محدود بوده و انتشار انها به صورت تکه‌تکه صورت می گرفته است. مجموعه بایزید آباد به درک عمیق تر و گسترده تر از حضور بسیار گسترده آنها در خاور نزدیک کمک می کند. شبکه ای غنی از مبادلات بین مناطق، همراه با محبوبیت برخی از سوزن‌ها که به روشی خاص ساخته شده‌اند، در واقع توضیح دهند که چگونه سوزن ‌ها به راحتی در سراسر خاورمیانه بدون تغییرات قابل توجه در شکل‌ها، مستقل از تفاوت‌ها در مکان‌ها یا ویژگی‌های اجتماعی در چنین منطقه وسیعی یافت می‌شوند.